Üniversitede Uluslararası Habercilik dersi alırken hocamız Yeşim Çaplı bize Costa Gavras’ın Çılgın Şehir / Mad City filmini izletmişti. Bu derste, izlediğimiz filmler üzerinden basın ve habercilik eleştirileri yapıyorduk. O filmden aklımda kalan en etkileyici sahne işe yeni başlamış haberci kızın vurulan güvenlik görevlisine yardım etmesiydi. Kamerayı kurduktan sonra yaralı bekçinin yanına gitmiş ve gazeteciliğin altın kurallarından biri olan objektifliğini yitirmişti. Bant kaydını izleyen editörü ise kızın insanî duygularla olaya karışmasına sinirlenip bir daha böyle davrandığı takdirde onu kovacağını belirtmişti.
Yanınızda biri ölümle cebelleşirken seyretme fikri gerçekten de biraz korkutucu. Yıllar sonra bir yemekte konuşma şans bulduğum CNN-International’ın uluslararası muhabiri Ralph Begleiter’a bu konuyu sormuştum.
Eski bir savaş muhabiri olan Begleiter kimi zaman ABD askeri akademilerinde ders veriyordu. Malum gelişmiş ülkelerde askerler gazetecilere değil gazeteciler askerlere dersler verir. Yanında bir asker ölürken gazetecinin o anı görüntülemesi, haber yapması pek çok subay adayının hoşuna gitmeyen bir durum olduğundan o da benimkine benzer, ancak üslubu çok daha sert sorularla sık sık karşılaşmış. Bu sorulara verdiği cevabın her zaman aynı olduğunu yineleyerek şunları söylemişti: “Ben bir gazeteciyim, insan hayatı kurtarmaktan anlamam, ama bir gazeteci olarak ayrıntıları yakalamayı iyi bilirim. Gazetecinin görevi haber yapmaktır, o askerlerin tuzağa düşmemesini, ölmemesini sağlamak ise komutanların görevidir. Gazetecinin bir asker ölürken yaptığı haberle ileride yüzlercesinin hayatını kurtarması mümkündür. Komutanlar ise o gazetecinin gördüklerinden hatalarını saptayarak bir daha aynısını yapmamayı öğrenir. Ne var ki gazeteci askeri kurtarmaya çalışırsa o haberi yapmak için bir daha fırsat yakalamayabilir.” Bu cevap gerçekten etkileyiciydi.
Bir gazeteciyseniz ileride uykularınızı kaçıracak durumlarla karşılaşabilirsiniz. Bazı olaylarda yardım edebileceğiniz halde insanları bilgilendirmek için, bir daha aynı hataların yapılmaması için sadece gözlemlemekle yetinmek durumunda kalabilirsiniz.
Savaş muhabiriyseniz yaptığınız haberi hem askerler hem de halkla paylaşabilirsiniz, komutanlar ders çıkarsın, halkın bir parçası olan askerler ve ilerde asker olmayı düşünenler aynı hatalara tekrar düşmesin diye.
Evet, yapılan haberler yasaklanabilir, birileri medyayı susturmayı deneyebilir ama bu yolla aynı hatalar tekrar tekrar yaşanır. Hatalardan ders almak için bazen dışardan farklı bir göze ihtiyaç duyulması ise gayet insanî bir durumdur.
Şimdi gazetede çalışırken, bir haberde işim gereği insanî yanımdan uzaklaşacak ve sadece olaya odaklanacak bir durumda kalmamak için uğraşıyorum. Biliyorum ki bir hayat kurtarmak ya da onun haberini yapıp olaya karışmamak, ameliyat için iki hastadan birini seçmek zorunda kalan doktorun yaşayacağı kadar zor bir durum olacak.
